’n Stukkende spieël wat ons chaotiese, gebroke samelewing weerkaats

Ek het ’n verrassende debuutroman gelees: How to Hide Inside a Three deur Jane van der Riet, ’n kliniese sielkundige van Kaapstad. Zapiro noem dit op die voorblad “Like Diary of a Wimpy Kid for adults".

Die hoofkarakter, Leigh-Anne, is besig om uit te rafel. Haar lewe is, soos die meeste van ons s’n, net-net buite beheer. Haar huwelik is op die rotse en sy verwoord dit onvergeetlik:

The night I decided to stop having sex with Samuel, he couldn't have known it was the last time. It started off in the usual way with each of us lying on our halves of the bed like bags of sand. As if we had been fighting off gravity the whole way long and finally succumbed. No doubt my eyes were closed in order to escape to a gentler world without tyrannical bosses or tyrannical children. Or husbands with bony fingers.

Sy werk vir ’n nieregeringsorganisasie en moet ’n drama oor seksuele molestering by ’n townshipskool opvoer. Sy is verlief op ’n kollega. Haar kinders ruk handuit. Sy maak kompulsief lysies.

Die landsituasie deprimeer haar. Haar huis is chaoties slordig en sy voel skuldig teenoor haar huishulp. Sy voel Phumeza weet:

... that dogs were a middle-class fetish, a compensation for our insecurity, a fragile clinging to our houses and our white jeans and our hefty shiny cars, because deep down we knew it was all but a chance of fate that we were not huddled in a shack in Khayelitsha with smoke from the paraffin stove in our hair, eating home-made vetkoek and waiting for Utata to come home.

Sy wil woke en sensitief wees, maar haar vrese is stereotiep:

In the depth of the night an old terror returned. That in Sam's absence I would wake up to find four men in my room. Always four, the symmetrical digit of dread. Four black men, my unmentionable racism hiding in my private nightmares. The men start talking softly and I become aware of their sweat. One clamps his hand on my mouth and it tastes like fried chicken. Without further ado, they take turns to rape me. I think the first will be the worst, but it isn't – their clothes sting my skin, layers of my insides are scraped away, my face has nowhere to go. I don't know whether to scream or keep quiet because I don't want to scare the children."

Sy self-medikeer met wyn en sjokolade.

Uiteindelik leer sy om alleen te wees. Sy droom van ’n wêreld waar mense gelyker is. Waar haar baas, Cedric, nie meer handgestikte Italiaanse skoene hoef te dra nie. Waar haar kollega Mncedisi nie meer sy spaargeld aan die duurste motor en selfoon hoef te bestee om die oop wond van sy kinderdae in Amathole toe te pleister nie, toe niemand genoeg gehad het om te eet nie en almal se huise vol gate was. En dat ryk mense, soos sy, wat hulle rykdom opgaar, hulle annuïteite en trusts en erfdeel kan laat gaan en weet daar sal genoeg vir almal wees.

Dis ’n roman wat jou laat lag en regop sit. Dit hou ’n stukkende spieël op en weerkaats ons chaotiese, gebroke samelewing.

Met sneeu deur die Karoo

Bruin kors van Kamdebokranse
lê net lig op die wit kruim
van die hange,
maar nou dreig my land, my brood,
om ’n suurveld te word, met skimmel
in die groen valleie.

– Pirow Bekker

(Uit: Voor ek my kom kry)

♦ VWB ♦

NEEM DEEL AAN DIE GESPREK: Gaan na heel onder op hierdie bladsy om op hierdie artikel kommentaar te lewer. Ons hoor graag van jou.