Bondelswarts: ’n vroeë knou vir Jan Smuts

'N EEU LATER

Bondelswarts: ’n vroeë knou vir Jan Smuts

Honderd jaar gelede is ’n veelrassige groep vryheidsvegters in die hinterland noord van die Garieprivier in die huidige Namibië finaal deur die Unie-Verdedigingsmag van Suid-Afrika onderdruk. Die Bondelswarts-rebellie sal onthou word onder meer omdat die Unie van SA die ‘heilige vertroue’ geskend het wat die Volkebond in hulle geplaas het om swart belange in Suidwes-Afrika te beskerm.

OP die middag van 29 Mei 1922 het twee De Havilland DH9-bomwerpers toegerus met gemonteerde masjiengewere laag gevlieg oor Guruchas, die grootste nedersetting in ’n “inboorling-reservaat” bewoon deur die Bondelswarts-mense van die suide van Namibië. Hul dekades lange dispuut met opeenvolgende koloniale regerings het weer opgevlam – dié keer in reaksie op jaarlikse belasting op onder meer jaghonde.

Sedert dagbreek was daar ’n “diepliggende angs oral”, skryf Richard Freislich in The Last Tribal War. Toe die vliegtuie verskyn, het die vroue en kinders in die nedersetting, en die vegters in die heuwels, gesien hoe “’n paar klein swart voorwerpe uit die lug val”.

“Toe die bomme met ’n weerklinkende slag tussen die waens en vee ontplof, het ’n verskriklike verwarring die dorpie beetgekry,” skryf Freislich...

Registreer gratis om hierdie artikel te lees.

Hallo! Welkom by Vrye Weekblad. Ons inhoud is nou in Afrikaans én Engels beskikbaar.

Al wat jy hoef te doen om gratis te begin lees, is om met jou e-pos te registreer en ’n wagwoord te skep.

Om dit te doen, kliek eenvoudig op “REGISTREER”.

Reeds geregistreer? Kliek op “MELD AAN” om voort te gaan.

Vir nuwe VWB 3.0-navrae: WhatsApp 071 170 8927 (net vir teksboodskappe) of stuur 'n e-pos aan hulp@vryeweekblad.com.