Darem is die klere in ‘Saltburn’ baie mooi, al gaan Gen Z my wil cancel

Almal praat oor die fliek Saltburn, so 'n waarskuwing: Indien jy dit nog nie gekyk het nie, moet liefs nie hierdie stuk lees nie. Dit bevat spoilers, so moenie vir my bel of e-pos en sê ek het die fliek vir jou bederf nie!

(En die trailer is beter as die fliek self. As daar Oscars vir trailers uitgedeel word, moet hulle tog Saltburn s’n oorweeg.)

In kort handel die fliek oor Oliver (Ollie) se obsessie met Felix Catton en die Catton-familie se weelderige lewe op die Saltburn-landgoed. Oliver is ’n Oxford-student, en aanvanklik hou hy vir Felix en sy vriende net van ’n afstand af dop. Hulle ontmoet amptelik wanneer Felix se fiets ’n pap band opdoen en Oliver syne vir hom leen. (Ons vind later uit Oliver het als georkestreer). Felix nooi dan vir Oliver in sy vriendekring in, en dis nie wanneer nie en Oliver word na Saltburn genooi.

Felix-hulle is stinkryk. Daar’s ’n toneel waar Felix vir Oliver na sy kamer toe beduie, en hulle stap deur verskillende vertrekke met die mooiste en merkwaardigste meubels. Die kyker kom wel gou agter dat dinge by Saltburn nie seepglad gaan verloop nie.

Een van my gunsteling-dele is wanneer Felix se ma, Elspeth, vertel dat sy eenkeer probeer het om ’n lesbiër te wees, maar alles rondom daardie ervaring was vir haar net te nat, so nou hou sy maar by hetero-verhoudings, want dit is droog genoeg.

Maar hier’s die ding. As die kreatiewe span besluit het dat hulle van Saltburn ’n properse kunsfliek wou maak, is daar niks mee verkeerd nie. My probleem is as die “kunstigheid" te dikwels meer tel as die inhoud. En Saltburn is die perfekte voorbeeld hiervan. Tel die estetiese waarde meer as die storie se vertel? Ja. Ek is dalk ouderwets en Gen Z wil my dalk hiervoor cancel, maar ek vat enige dag ’n weldeurdagte en goeie storie bo mooi prentjies!

Indien jy die fliek sou stroop van die kunstige kostuums, die treffende locations, die perfekte kameraskote, die cool musiek en die “groot" spel, dan kom dit eintlik nogals lig in die broek oor. Dis ’n verhaal wat ons al tot vervelens toe gesien het – die bleeksiel-protagonis wat obsessief raak oor die cool ou en die cool ou se lewe, en dan heeltemal van die pad af dwaal om uiteindelik iewers uit te kom.

Waar lê die gevaar in hierdie scenario? Aanvanklik dink ’n mens Oliver is die protagonis, maar soos wat die fliek ontwikkel, verander hy in die antagonis. Wat moet dit vir ons sê? Is die gevaar in Oliver self? Of is die gevaar in die mense wat hy ontmoet – Felix en sy familie en vriende, wie se lewens hemelsbreed van Oliver s’n verskil? Die antwoorde is ongelukkig net nie duidelik genoeg nie.

Deur nie ’n duidelike antagonis in die fliek te hê nie, weet die kyker nooit werklik waar die bedreiging vir die protagonis vandaan gaan kom nie. Dit maak dit moeilik vir die fliek om behoorlik vorentoe gedryf te word.

Dit voel en lyk ook asof die kreatiewe span kommentaar oor klas en mag wou lewer, maar dit val ongelukkig plat weens die gebrek aan goeie dialoog en behoorlike karakterontwikkeling. Die enigste karakter wat ietwat ontwikkel is Oliver, maar selfs dít is te betwyfel, want was Oliver eintlik maar altyd die persoon wat hy aan die einde van die fliek is? ’n Leuenaar en moordenaar?

Felix ontwikkel dalk ook so 'n bietjie. Hy manipuleer vir Oliver aan die begin deur hom byna as ’n pop te hanteer. Wanneer Felix byvoorbeeld Oliver se ouers ontmoet en agterkom dat hy oor sy familie gelieg het (Oliver het gesê sy ma se geestesgesondheid is swak en sy pa is dood), raak hy kwaad en wil hom byna afskryf. Maar Felix is nie ’n sterk manipuleerder nie, en kan daarom nie as ’n antagonis gesien word nie, want Oliver sit hom uiteindelik ore aan. Verward? Ek was ook.

Aan die einde het ek gevoel soos Aretha Franklin in daardie onderhoud waar sy haar opinie gevra is oor Taylor Swift, en die Queen of Soul droogweg gesê het: “Great gowns, beautiful gowns.”

nagswem

Malangane, Mosambiek

op een en twintig
wou ons nag lank swem
na die hemel daarbo
die aarde hieronder
en einders van die see
op 'n mensvry strand
was ons meerminne
met wiere in slierthare
'n skare planete
uit die niet gepluk
en min of meer
sewe seesterre
in die uitspansel
se regterhand
rangskik
saam het ons gesnorkel
oor kartel-alg en purperslak
steekmossel se vlerk
daar was kapers op die kus
en gerugte van roofvis
as 'n skip ter haaie gaan
maar ons bloublasieharte
het nakend gebons
sluiervlies wat spelend plons
oor die maagdwit glimlag
van 'n maan

– Carina Stander

Uit: woud van nege en negentig vlerke

♦ VWB ♦

NEEM DEEL AAN DIE GESPREK: Gaan na heel onder op hierdie bladsy om op hierdie artikel kommentaar te lewer. Ons hoor graag van jou.