ANDERKANT MET ANESCA SMITH

Al die veld is nié altyd vrolik nie, en ons moet oor die dood kan praat

Nadat haar dogter dood is, het ANESCA SMITH agtergekom watter ongemaklike onderwerp die dood is – asof dit iets aansteekliks is. Maar dit help nie as ons ’n vrees het om daaroor te praat nie. DEBORAH STEINMAIR vertel meer oor die Boeke- en Vrye Tyd-stories in ons jongste uitgawe, en wens ’n medewerker geluk. Daar is ook opwindende nuus – jy kan boeke wen!

28 Oktober 2023
Daagliks
4 min om te lees

Goeiemôre

Die gesprek begin gewoonlik op ’n vrolike noot, onbewus van wat kom: “Het jy kinders, Anesca?”

Ek oorweeg die vraag. As ek sê nee, is daar opvolgvrae soos: “Maar wil jy nie kinders hê nie?”

So daarom trek ek maar die pleister vinnig af: “Ek het ’n dogter gehad, maar sy is dood.” Stop.

As ek mense vertel dat my kind dood is, hou ek dit kort en terloops.

Nie omdat ek nie daaroor wíl praat nie, maar omdat dit dikwels so ongemaklik is vir die ander party. Ná ’n paar tellinge van afgryse kan jy dit eintlik al op hulle gesigte lees: “Is daar nie ’n meer gesellige gespreksonderwerp nie?”

Miskien weet mense nie wat om te sê nie. Of miskien is hulle bang mý ellende is aansteeklik en iets vreeslik kom hulle óók oor. Soos my vriendin, swanger ’n paar maande ná my kind se dood. Op ’n dag stuur sy my ’n WhatsApp om te vra waar ek is. Ek skryf dat ek besig is om ’n grafsteen uit te soek, want dit is waar ek my op daardie oomblik bevind het.

Ná ’n paar minute kom die antwoord: “Kan jy asseblief nie oor jou dogter praat nie? Jy dra jou slegte vibes oor aan my kind.” Ek probeer myself troos dat haar hormone waarskynlik op loop is, maar dit maak dit nie minder pynlik nie.

Hoewel die dood alomteenwoordig is, bly dit vir vele mense ’n moeilike gesprek om te voer. En met die dood van ’n kind is dit selfs meer van ’n taboe. Vra maar al die vroue wat al miskrame gehad het. Jy verval heeltemal in eensaamheid.

Ek onthou my eerste dag terug by die werk. Mense loop met ’n boog om my heen. My (Britse) baas steek sy kop sy die deur in. “Okay, Anesca?” Voor ek kon antwoord, is hy al weer woerts die gang af. Weg.

Godverdomme, was dié dag ’n nagmerrie. Ek wou heeltemal nie daar wees nie, maar my kind was nog nie in die grond nie toe kom HR al op besoek. Ná ’n beleefde oor-en-weerdery kom die vraag:

“Wanneer dink jy dat jy weer terug werk toe kan kom?”

In my verwarde gedagtes onthou ek iemand het my een keer gesê harde werk help teen hartsverdriet. So ek sê: “Ek weet nie. Twee weke?”

“Maar kan jy nie intussen uit jou bed werk nie?”

Jy sou dink ná die traumatiese corona-tydperk dat die dood meer bespreekbaar sou word. Die dood het immers ’n hoofrol gespeel. Dit was nie meer net op die randjies van die samelewing in hospitale, tehuise vir bejaardes en hospices nie, maar massaal teenwoordig in ons sosiale kringe, ons werk, ons strate, ons huise.

Maar dit lyk of ons ongemak oor die dood net groter geword het. Hardnekkiger. Liefs wil ons so gou moontlik aanbeweeg na vroliker onderwerpe.

Ons vrees die dood en die lydensweg daartoe – ons eie, maar dié van ons geliefdes miskien selfs meer. Dit help nie as ons ook ’n vrees het om daaroor te praat nie. Nie elke dag nie. Net meer.

Groete
Anesca

Bokkoors loop hoog en mense haal Siener van Rensburg in vrye vers aan – die eindstryd wink en ons bloed is groen. Om die tyd te verwyl tot die groot wedstryd begin, is daar lekker rugbyboeke om jou besig te hou, soos die boek oor Rassie Erasmus, en Hans Pienaar se rugbyroman, DRIE. Vrye Tyd verlos jou van FOMO en hou jou ingelig en geamuseerd.

En baie geluk aan ons gewaardeerde medewerker, Mercy Kannemeyer, wat verkies is tot ondervoorsitter van PEN Afrikaans!