Ali van Wyk | Sanparke móét kan werk
Die Sunday Times berig oor ’n afgetrede Britse paartjie, Ralph en Angela Spilsbury, se rampspoedige ervaring tydens ’n pas afgelope besoek aan die Krugerwildtuin. Die Spilsburies kampeer gereeld die afgelope 25 jaar al in die wildtuin, maar tydens ’n onlangse besoek het hulle eerder in ’n rondawel in Onder-Sabie tuisgegaan. Die rondawel was ongelukkig haas onleefbaar as gevolg van vlermuis-urine en -mis oral, van die dak-oorhange af, die stoep en opwasgeriewe, tot die stort en wasbak in die badkamer en die gordyne, linne en kussings.
’n Mens kry die gevoel die Spilsburies is nie hovaardige en selfgeregtigde Britse klakouse nie, maar doodgewone middelklasmense wat met nederige dog skoon en netjiese akkommodasie tevrede sou wees. Die volgende oggend het hulle die probleem vergeefs by die toerismebestuurder in die kamp probeer aanmeld – dié was nie op diens nie.
Toe hulle merk dat verskeie sosiale media-groepe en forums ’n geruime tyd reeds besaai was met klagtes oor die vlermuisprobleem in die oewer-rondawels in Onder-Sabie, het hulle ’n formele klagte na die toerismebestuurder gestuur, met geen reaksie nie. Daarna het hulle deur elke moontlik kanaal aansoek gedoen om ’n terugbetaling, puur verniet. Slegs nadat ’n joernalis die probleem op hoë vlak onder Sanparke se aandag gebring het, is ’n verskoning aangebied en is R2 089,05 aan hulle terugbetaal.
Hoewel nie so dramaties nie, het ek en my gesin ’n soortgelyke ervaring in Junie 2022 gehad. Na ’n kort vakansie in Hazyview het ons besluit ons kan nie die Wildtuin mis voor ons huis toe gaan nie, en ons het een nag bespreek in Biyamiti, tussen Krokodilbrug en Berg-en-Dal, ’n afgesonderde kampie met net 15 gesinshuisies.
Ons het eers teen middagete by Skukuza aangekom, en was verbaas oor die afgeleefdheid van die kamp. Die winkel en restaurant se grasdakke was in ’n vervalle toestand, die tuine verwaarloos en die uitkykdek voor die restaurant oor die Sabierivier (sekerlik die bekendste toneel in die Wildtuin), is afgesper met wit en rooi plastieklinte as gevolg van strukturele probleme, en daar was duidelik geen herstelwerk aan die gang nie.
Ons huisie in Biyamiti was selfs in ’n treuriger toestand. Kasdeure was gebreek, vensterknippe was weg, die kombuisgereedskap was onvolledig en verwaarloos, mufkolle het teen die plafonne uitgeslaan, en so aan. Ons het die Wildtuin redelik swaarmoedig verlaat.
Ek het myself al dikwels gevra of my verknogtheid aan die Wildtuin en Sanparke se ander wonderlike natuurreservate eintlik ’n bevoorregte middelklas-verwenning is. Die hele nasionale bewaringsstruktuur is tog deel van ’n problematiese erflating. Noem dit maar white guilt, as jy wil. Ek omarm vir dekades al transformasie in Suid-Afrika. Ek aanvaar blymoedig dat dinge wat soms nie so maklik soos in die verlede vir my is nie, gebeur omdat hulpbronne deur baie meer mense gedeel moet word as toe. Maar ek aanvaar nie die dinge wat vir almal moeiliker raak as gevolg van korrupsie nie.
Die geskiedenis van die Wildtuin se ontstaan en die manier hoe mense van die grond verwyder is, is natuurlik kompleks en net nog ’n klein vertakking van die tentakels van kolonialisme. Ek het egter ook, ’n dekade gelede, ’n paar gesprekke met uitvoerende bestuurders in Sanparke gevoer, wat my verseker het dat dit onder ’n uitsonderlike regeringsdepartement resorteer het, een wat getransformeer en voortreflik was.
Terwyl Zimbabwe, Botswana en Namibië se bewaringsowerhede uitverkoop het aan oorsese besoekers se euros en dollars (wanneer laas moes jy vir ’n nag in Etosha of Mana-Poele betaal?) was Sanparke se filosofie dat hulle rentmeesters was van die diere, plante en grond, en die reservate het bekostigbaar en toeganklik vir mense gebly.
Seer sekerlik moet daar ’n manier wees om ’n werkbare vennootskap tussen bewaring en toerisme te integreer by ’n nuwe Afrika-samelewing? Mens sou verwag dat jy nou reeds meer township- kinders as middelklas woonwa-kampeerders en oorsese besoekers in die Wildtuin sal sien. Dit blyk nie die geval te wees nie, en dit lyk nie of dit gaan verander nie. Dit maak my hartseer.
Om kommentaar te lewer op hierdie artikel, registreer (dis vinnig en gratis) of meld aan.
Lees eers Vrye Weekblad se Kommentaarbeleid voor jy kommentaar lewer.