ANDERKANT MET ANESCA SMITH

Ons betaal steeds vir die dwaasheid van apartheid

ANESCA SMITH skryf oor die welwillendheid tussen medelandsburgers nadat Nelson Mandela vrygelaat is, maar dat niemand gereken het op die gevolge van apartheid 30 jaar later nie. DEBORAH STEINMAIR vertel meer oor die oes uit die Boeke- en Vrye Tyd-stories waarmee jy jou naweek kan verwyl.

21 Januarie 2023
Daagliks
4 min om te lees

Die eerste nuus wat ek hoor toe ek in my tuisdorp aankom, is dat my neef tydens ’n winkelrooftog aangerand is.

Hy was toevallig in die Somaliese winkel besig om inkopies te doen toe drie rowers helder oordag binnestorm. Meneer het al van kindsbeen af ’n groot bek, so dit verbaas my nie toe ek hoor dat hy al een is wat oor die kop geslaan is met ’n vuurwapen nie.

Hy sê hy is oukei – kla net bitterlik dat hy in al die harwar nie naby die sigarettoonbank neergevel is nie, maar “tussen die spices”.

Soos elders op die Suid-Afrikaanse platteland het klein winkeltjies met eienaars van elders uit Afrika die afgelope dekade of wat ook hier soos paddastoele verrys. Oor die prys van die goedere wat hulle verkoop is nie te kla nie, maar jy sal wys wees om die vervaldatum na te gaan.

Ondanks die nuwe inkommers en die val van apartheid 30 jaar gelede bly die dorp oor die jare grotendeels soos die argitekte van apartheid dit ontwerp het: ’n plek gereserveer vir één rassegroep. In hierdie geval, bruin mense.

In die laaste deel van verlede jaar verander dit opeens toe daar ’n groot intog is van swart mense van oral oor die land. Trekarbeiders wat werk op die omringende druiwe-, bloubessie- en waatlemoenplase op die rand van die dorp, maar nie daar blyplek gegee word nie.

Sommige dorpenaars sien die nuwe inkommers as ’n geleentheid vir vinnige geld. So het ons bure met hul beskeie tweeslaapkamerhuis skielik byna 20 nuwe “loseerders”. Behalwe die druk op die dorp se hulpbronne is die probleem natuurlik dat erwe soos dié van ons bure heeltemal nie die voorsieninge het om soveel mense te huisves nie.

En skielik is die onverwerkte rassespanninge wat as gevolg van apartheid tussen bruin en swart geskep is nou helder op die voorgrond.

Anders as in Amerika waar iedereen met ooglopend swart bloed of gene – ongeag hoeveel – as swart beskou word, het Suid-Afrika tydens apartheid ’n stappie verder gegaan en met die blink plan vorendag gekom om mense nog verder te onderverdeel. Sommige sogenaamde “kleurlinge” was trots op hul status as “amper wit” en het goed gebruik gemaak van voordele wat daarmee gepaard gegaan het, soos beter onderwys, behuising en werksgeleenthede.

Ek onthou die euforie wat onder die meeste Suid-Afrikaners geheers het ná die vrylating van Nelson Mandela. Die welwillendheid teenoor ons medelandsburgers waarin Mandela ’n voorbeeld was. Waarop niemand gereken het nie, is dat daar ná al die jare nog steeds ’n prys te betaal is vir die dwaasheid van apartheid.

Groete

Anesca